Choum reap lia Siem Reap!

Hier is alweer mijn laatste verslag vanuit Cambodja. Afgelopen vrijdag had ik mijn laatste werkdag, ik zit nu in Phnom Penh voor de trouwerij van de broer van Chanthy, waar ik vanaf vanavond bij ben. Deze duurt tot komende dinsdag, waarna begin ik aan mijn rondreis langs Thailand, Laos, Vietnam en de Filiipijnen. Op maandag 17 december vlieg ik 's avonds vanaf Manila weer naar Amsterdam.
De laatste twee dagen in Siem Reap waren erg druk & veelbewogen. Op mijn laatste werkdag gingen we met het hele kantoor uit lunchen, wat erg gezellig en lekker was. Heb daar nog een smal en lang kleed gekregen met apsara-danseressen erop geborduurd en een klein doosje van de Filipijnen als bedankje, was ik erg blij mee! Die middag mijn verslag bijna afgekregen, was van plan deze die avond af te maken. Aan het eind van de middag van iedereen afscheid genomen en daarna door naar mijn laatste bokatorles. Ik was voor het eerst de enige leerling, heb dus een uur priveles van Teven gehad. Veel nieuwe technieken en oefeningen gedaan, met als hoogtepunt een 'special elbow for bokator' waarbij je op je tegenstander klimt (ene voet op z'n bovenbeen, andere op z'n schouder, hand achter de nek) en een elleboog op z'n hoofd geeft. Bij het oefenen hiervan viel ik helaas ongelukkig op mijn linker pols, die hierna erg pijnlijk was. Na afloop van de training voor de laatste keer met Teven op z'n veranda gezeten, gepraat over meditatie (mensen hadden vroeger 'better meditation' volgens Teven, er waren toen volgens hem mensen die konden vliegen of snel konden rennen. Er zijn nog steeds mannen in wit gekleed die in de bossen wonen, als je in de bossen in de problemen raakt, en je bent een goed mens, komt één van hen je helpen), een komende oorlog, en hij deed nog iets van waarzeggerij voor mij aan de hand van mijn geboortejaar (het jaar van de aap).
Na deze les ging ik eten bij Leap (die mij ook massageles gaf). Dit was erg lekker; 'morning glory' gekookt in veel knoflook (wat ik hier wel een beetje mis), gebakken ei met groenten, mango en biefstuk van de BBQ dat erg lekker naar rook smaakte. Mijn pols deed wel nog steeds veel pijn en begon op te zwellen, na het eten besloten we toch maar naar het ziekenhuis te gaan. Bij het derde ziekenhuis waar we binnenliepen kon ik een röntgenfoto laten maken, mijn pols bleek gelukkig niet gebroken. Hij is wel zwaar gekneusd, heb een zalfje tegen de pijn meegekregen (ik had trouwens van Teven ook al wat van zijn medicijn tegen kneuzingen meegekregen in een klein flesje voor mijn pols).
De volgende dag heb ik dus met één hand m'n tas ingepakt (m'n linkerarm in een mitella die ik van m'n halloweenkostuum had gemaakt), wat wel wat moeizaam en langzaam ging. Hierdoor was het wel een beetje stressen die ochtend; om 1 uur reed een auto van ICS naar Phnom Penh, daarvoor moest ik inpakken, pinnen en mijn hotel betalen, mijn huurfiets terugbrengen en afscheid nemen (Heb Thy en Leap nog even kort ontmoet). Het lukte allemaal net op tijd, waarna ik gedurende een uur of 7 voorlopig nog voor de één na laatste keer door het Cambodjaanse platteland reed. Ik zit nu in een klein hotelletje met magere voorzieningen ergens in Phnom Penh. Die avond had ik mijn verslag nog afgemaakt, door al het gedoe met mijn pols was ik daar vrijdagavond niet meer aan toe gekomen. Wel fijn dat het nu af is, ik ben ook wel tevreden met het resultaat.

De laatste 2,5 week in Siem Reap heb ik opgedeeld in thema's, per thema zal ik wat gebeurtenissen beschrijven.

ICS
Voor ICS heb ik de 7e mijn laatste bezoekje aan een boer gebracht. In een boekje dat ik had gekregen stond dat hij varkensboer in Siem Reap was, hij bleek echter kippenboer te zijn, die ook varkensvoer maakte. Daar wat vragen over gesteld (Vira vertaalde weer) en even rondgekeken op zijn boerderij. Hij had het kippenhok boven een grote vijver gebouwd, alle kippenstront viel tussen de bodem door in het water, waar catfish (meervallen) dat weer aten. Best een handig systeem!
Verder was het vooral afronden; berekeningen maken met alle verzamelde gegevens en deze in het verslag verwerken. De 15e had ik mijn slotpresentatie op kantoor. Hier waren Ronaldo, Francis, Edgar, Sokchan, Loeup en Sarin bij aanwezig. Deze ging naar mijn idee goed; het presenteren ging makkelijk en ik vertelde veel dingen die ze nog niet wisten. Ook veel vragen en wat discussies tussendoor, waardoor de presentatie uiteindelijk een uur of twee duurde. Na afloop met z'n allen lekker gelunched.

Bokator
De 11e was er een feest bij bokator; de school bestond 5 jaar! Ter ere hiervan waren op zondagmiddag veel (oud-)leerlingen naar de school gekomen om met z'n allen te eten, te drinken en te dansen. Volgens Teven waren de vrouwen die het eten maakten 'five star cooks' in een restaurant, het was in elk geval erg lekker. Ik heb voor het eerst kikker gegeten! Dit is best wat gedoe, je moet steeds alle kleine botjes eruit vissen. Na het eten (en wat biertjes) gingen de meesten in een kring staan en dansen, wat voor de meesten inhield in het rondje lopen en wat zwierige bewegingen met je armen maken. Er waren een paar die wat breakdance-moves in huis hadden en die midden in de kring lieten zien. Verder leuk gepraat met de leerlingen die wat Engels konden, onder andere over een mythe van een oude Indiase koningin die een stad in Cambodja zou hebben gesticht (weet niet meer welke) en Cambodjaanse trouwerijen.
Nu ik alle basistechnieken had afgerond, ben ik verder gegaan met combinaties van blocks en aanvallen. Hier zijn weer hele series van, waarvan ik de stoten en de ellebogen helemaal heb geleerd, en tot halverwege de trappen ben gekomen. Ook heb ik nog drie keer gespard, waarvan vooral de laatste keer heel goed ging.
De 13e had ik nog een speciale ontmoeting; 'grandmaster San Kim Saen', Teven's meester en de oprichter van het moderne bokator, was die avond aanwezig (en zijn zoon ook). Hij heeft even naar de training gekeken en gaf mij nog een compliment dat ik goed bezig was en mijn elleboogtechnieken er goed uitzagen, wat ik natuurlijk heel leuk vond om te horen.

Leap's massageles
De afgelopen twee weken heb ik nog twee massagelessen van Leap gehad. We zouden afgelopen vrijdag nog de laatste les doen, maar door mijn pols is dat helaas niet doorgegaan. De tweede les heb ik de hoofdmassage geleerd, die best uitgebreid is (17 stappen). Leap vond weer dat ik het erg snel leerde. Na afloop heb ik met haar erbij meteen alles opgeschreven, dus hopelijk kan ik het over een tijdje nog steeds. De derde les was de hand/arm-massage, die ook best goed ging. Leap vertelde die avond dat ze de volgende dag als model zou lopen in een modeshow voor een goed doel, waar ik de volgende avond heen ben gegaan. Dat brengt mij meteen bij het volgende thema.

Nachtleven
Leap liep uiteindelijk niet mee in de modeshow; die middag had ze nog een klant in haar massagesalon en kon daardoor niet bij de repetitie zijn. Ze was er wel bij in het publiek, net als de groep Noorse studenten die ik al eerder was tegengekomen. Daar heb ik er dus ook weer een paar van gesproken. De modeshow zelf stelde trouwens niet heel veel voor; het was in de gang van een hotel. de kleren waren gemaakt door een Amerikaanse die in Siem Reap een kledingzaak heeft en daar kansarme vrouwen in dienst neemt.
Verder ben ik nog drie keer de stad in geweest met Russell, de Engelse manager van The Two dragons (het hotel waar ik de laatste maand zat), dit waren leuke avonden. Russell had veel gereisd (oa een paar jaar in China gewoond) en runde nu al een paar maanden dit hotel. De eerste avond kwam Russel een Cambodjaan tegen (Sophan) in de bar die hij had leren kennen toen Sophan in een weeshuis woonde. Nu werkte Sophan in de bar, waar hij het wel naar zijn zin had, maar Russel zei tegen hem dat hij moest proberen meer van zijn leven te maken en niet bij de bar te blijven hangen en elke dag feesten.

Toeristische attracties in Siem Reap
Voor ik wegging waren er nog wat plekken die ik wilde bezoeken, die heb ik de laatste twee weken ook nog even afgewerkt.
De 3e ging ik naar het 'war museum', een openluchtmuseum waar een verzameling tanks, vliegtuigen, kanonnen en andere oorlogsmachines van de afgelopen 40 jaar stonden uitgestald. Er stonden ook bordjes bij met wanneer ze gebruikt waren, bij sommigen was dit nog maar een jaar of 20 geleden. Verder waren er ook wat fotoseries van landmijnslachtoffers en landmijnopruimingsprojecten (door het hele museum waren trouwens bordjes met 'danger: landmines' en een doodskop uitgestald).
De 9e ging ik naar het national museum, deze was duur maar erg leuk. De eerste zaal waar ik in liep was de 'thousand Buddhas room' waar, zoals de naam al impliceert, 1000 Boeddhabeeldjes door de hele ruimte stonden. Verder veel andere beelden gezien die ik herkende van Angkor Wat, via de audioguide leerde ik nu ook wat de verhalen achter de beeldjes waren. Verder werd ik wel een beetje achtervolgd door een horde Koreaanse toeristen die als een kudde het museum afwerkten.
De laatste attractie die ik in Siem Reap bezocht was waren de 'floating villages', op 10 november. Bij aankomst wilden ze mij eerst in een eigen boot zetten en mij daarvoor $15 extra laten betalen, toen heb ik dus maar even gewacht en een Amerikaans gezin gevraagd of ik met hen in de boot mocht zitten en de kosten delen, wat ze prima vonden. Ze woonden nu al twee jaar in Maleisië en waren nu voor een paar daagjes op vakantie. Zij werke voor de Amerikaanse ambassade, hij gaf les maar was op zoek naar een baantje in de olie-industrie (hij was ingenieur (en had ook als ingenieur een paar maanden in Afghanistan gewerkt)). Het was een mooie boottocht, alle huisjes in het water was wel een bijzonder gezicht. Er kwamen af en toe meisjes met pythons om hun nek langs varen, die je tegen betaling om je nek kon doen en een foto maken. Bij een klein restaurantje wat gedronken met uitzicht over de rivieren en de huisjes, daarna weer terug gevaren, waarna ik op de fiets langs de sawa's weer terug naar Siem Reap reed.